انواع روش قالب بندی بتن
بتن به دلیل خواص استثنایی که دارد به عنوان یکی از رایج ترین و پرمصرف ترین مصالح ساختمانی به شمار می رود؛ اما جهت ایجاد عناصر ساختمانی با بتن باید آن را در قالبی با طراحی خاص ریخت، این فرایند به عنوان قالب بندی بتن شناخته می شود.
قالب بندی به معنای استفاده از قالب ها برای ساخت سازه های از بتن است که درون قالب ریخته می شود. قالب بندی در ساخت بتن نقش اساس را ایفا می کند؛ و باید از استحکام کافی برای تحمل بارهای موجود در طی عملیات بتن ریزی را داشته باشد و تا زمانی که بتن سفت می شود بتواند شکل خود را حفظ کند.
انواع طبقه بندی قالب ها
قالب ها را می توان به روش های مختلفی ازجمله جنس قالب، نوع اجزای ساختمانی پشتیبانی کننده و دائمی یا موقت بودن قالب طبقه بندی کرد.
طبقه بندی قالب ها بر اساس جنس ماده یا نوع مواد استفاده شده
قالب ها را می توان بر اساس مواد و مصالح مورد استفاده در ساخت آنان طبقه بندی کرد. هریک از انواع این قالب ها دارای ویژگی های منحصر به فرد خود هستند و در پروژه های مختلف برحسب نوع پروژه مورد استفاده قرار می گیرند. ازجمله:
- قالب چوبی سنتی
- قالب فلزی
- قالب پلاستیکی
- قالب پارچه ای
- قالب عایق دائمی (Permanent Insulated)
- قالب ماندن در محل (Stay-In-Place)
طبقه بندی قالب ها بر اساس نوع اجزای ساختمانی پشتیبانی کننده
علاوه بر طبقه بندی قالب ها بر اساس جنس ماده، می توان آن ها را بر اساس اجزای ساختمانی پشتیبانی شده نیز طبقه بندی کرد:
- قالب بندی ستون
- قالب بندی دیوار
- قالب بندی تیرچه
- قالب بندی فونداسیون
روش های قالب بندی بتن
در راستای ساخت یک بنا به قالب هایی نیاز هست تا بتن آماده شده درون قالب ریخته شود و پس از سخت شدن به شکل موردنظر درآید. در نتیجه با توجه به اینکه قالب بندی یکی از مهم ترین و اصلی ترین مراحل ساخت و ساز یک بنا از لحاظ هزینه و زمان هست بنابراین باید با دانش و آگاهی کافی و متناسب با نوع پروژه بهترین و مناسب ترین روش قالب بندی بتن را انتخاب کرد و در این راستا نیز تجهیزات و ابزارهای مناسب جهت اجرای عملیات ساخت و ساز را فراهم کرد.
1. روش قالب بندی بالارونده
قالب بندی بالارونده یکی از روش های قالب بندی بتن هست که عموماً برای ساخت دیوارهای بلند کاربرد دارد، در این شیوه قالب بندی، قالب پس از هر بار بتن ریزی از سطح بتن جدا شده و به صورت خزنده با استفاده از کارگر یا جرثقیل جا به جا می شود.
برخلاف روش های سنتی که از داربست در دو طرف دیوار جهت ساخت دیوار استفاده می شود در شیوه قالب های بالارونده، قالب در هر مرحله به بتن مرحله قبلی متکی شده و به سمت بالا حرکت می کند و بدون نیاز به داربست دیوار را به اجرا در می آورد.
2. روش قالب بندی لغزنده
قالب لغزنده یکی از روش های رایج قالب بندی هست که قالب در فواصل زمانی مشخص و با حرکات مقطعی تدریجی و برحسب نوع قالب لغزنده روبه جلو یا بالا حرکت می کند و عملیات بتن ریزی نیز به صورت پیوسته انجام می گیرد. در این نوع از قالب بندی سطح بتن از قالب فاصله نمی گیرد و همواره در تماس با قالب بوده و بر روی آن لیز می خورد. قالب لغزنده دارای دو نوع عمودی و افقی می باشد.
قالب لغزنده عمودی
این قالب به صورت عمودی یا قائم در یک روند پیوسته نصب می شود؛ و از آن برای ساخت سازه های مرتفع و با طول زیاد ازجمله ساخت دیواره های هسته ای، برج های مخابراتی، سیلو ها، دودکش ها، ساختمان های بلند، برج های مرتفع و سایر سازه های مشابه استفاده می شود.
قالب لغزنده افقی
از قالب لغزنده افقی برای بتن ریزی شیب ها، کف جاده ها، سطح راه ها و ساخت سازه هایی چون کانال های آب و دیوارهای طولانی استفاده می شود. این نوع از عملیات قالب بندی، عملیات تحکیم و پرداخت کاری نیز به شمار می رود به این دلیل که بر روی تکیه گاه ثابت مانند زمین یا سنگ و خاک انجام می گیرد. در استفاده از قالب لغزنده افقی ابزارها و تجهیزات مختلفی ازجمله ماشین قالب لغزان جهت توزیع یکنواخت بتن و ویبراتور های دستی جهت متراکم ساختن بتن مورد استفاده قرار می گیرد.
مزایا و معایب استفاده از قالب لغزنده
بالا بردن سرعت اجرای سازه، عدم نیاز به استفاده از داربست، برخورداری از ایمنی بالا و مقرون به صرفه بودن را می توان ازجمله مزایای استفاده از قالب لغزنده عمومی برشمرد. در کنار مزایا، این قالب دارای معایبی ازجمله گران بودن قیمت اولیه آن، مشکل بودن اجرای آن در هوای سرد و گرم شدید و نیاز به نیروی متخصص و هماهنگ جهت استفاده از این قالب را می توان از معایب آن برشمرد.
3. روش قالب بندی پرنده
قالب پرنده یکی دیگر از روش های قالب بندی بتن هست. این شیوه قالب بندی به صورت یک واحد بزرگ بوده که از اجزای به همدیگر متصل شده، تشکیل شده است. از این شیوه جهت قالب بندی دال بتنی در ساخت و سازهای چندین طبقه استفاده می شود. در این روش قالب بندی، قالب پرنده بعد از بتن ریزی و مقاوم شدن بتن به صورت افقی از بتن جدا شده و به سمت بیرون ساختمان حرکت می کند. سپس به سمت بالای ساختمان کشیده شده تا با قرارگیری در موقعیت جدید به صورت مجدد برای بتن ریزی دیگر مورد استفاده قرار گیرد. هر قالب پرنده از واحدها و اجزای مختلفی ازجمله تیرها، خر پاها، تیرچه ها و غیره تشکیل شده است؛ و برای نگه داشتن دال ها، شاه تیرها و سایر موارد مورد استفاده قرار می گیرد.
4. روش قالب بندی یکپارچه یا ثابت
قالب یکپارچه ازجمله شیوه های قالب بندی هست که به صورت یکپارچه، با پشت بندها و رویه هایی از جنس فلز یا پلای وود ساخته می شود. این قالب ها به وسیله سولجر، گیره و لوله به یکدیگر متصل شده و پانل های بزرگی را تشکیل می دهند. قالب بندی یکپارچه در ساخت دیوارها، ستون ها، راه پله ها، تیرها، دال ها و سایر موارد مشابه کاربرد دارد و پس از بتن ریزی از بین نمی رود بلکه بعد از استفاده توسط جرثقیل به صورت یکپارچه به قسمت های بعدی جهت ساخت سازه ای دیگر منتقل می شود. نصب آسان و عدم نیاز به وسایل سنگین جهت ساخت آن را می توان از مزایای این قالب بندی برشمرد.
الزامات و اصول قالب بندی بتن ساختمان
اگرچه روش های قالب بندی متنوع و زیادی وجود دارد اما باید تمام انواع قالب بندی ها به گونه ای طراحی و ساخته شوند تا بتوانند شرایط زیر را جهت رفع نیازهای ساخت و ساز بتنی برآورده بکنند:
- قالب بتن باید از استحکام کافی برخوردار باشد تا بتواند در مقابل میزان بار وارد شده قبل و بعد از فرایند بتن ریزی مقاومت کند؛
- باید به شکلی سفت و محکم ساخته شود تا بتواند شکل خود را حفظ کند؛
- مواد به کار رفته برای ساخت قالب باید ارزان، در دسترس و برای استفاده مجدد مناسب باشد؛
- ساخت قالب باید به گونه ای باشد که امکان حذف دلخواه قطعات مختلف را بدون آسیب به بتن فراهم کند؛
- اتصالات قالب نیز باید محکم باشد تا مانع از نشت دوغاب سیمان شود؛
- قالب باید تا حد امکان سبک باشد تا نصب و برداشتن آن به راحتی انجام گیرد؛ و
- سطح قالب باید صاف و بدون هرگونه مواد اضافی باشد تا بعد از برداشتن قالب، محصول بتنی با کیفیت، یکنواخت تر و بهتر حاصل شود.
انتخاب روش قالب بندی مناسب
قالب بندی بتن نوعی سازه موقت یا دائمی است که مطابق با الزاماتِ طراحی ساخته می شود تا ساختار و اجزای بتن با توجه به موقعیت و ابعاد هندسی تعیین شده، شکل گرفته و بتوانند وزن ناشی از قالب بندی ساختمان و بارهای وارد بر آن را تحمل کند.
انتخاب روش قالب بندی مناسب و اصولی در اجرای پروژه های ساختمانی اهمیت زیادی دارد چراکه تضمین کیفیت کارهای بتنی و ایمنی ساخت و ساز، تسریع پیشرفت ساخت و ساز و کاهش هزینه های پروژه را به همراه دارد. شرکت تبریز صنعت یکی از شرکت های پیشگامی هست که در طراحی و توسعه انواع قالب های بتن ازجمله قالب چوبی، قالب فلزی بتن، قالب های مدولار و غیره فعالیت دارد.
این شرکت قالب های فوق و تمامی تجهیزات قالب بندی را برای پروژه شرکت های مختلف در سراسر کشور در طول سالیان متمادی ارائه کرده است. شرکت تبریز صنعت به سبک کاری مبتنی بر صداقت، کوشش و نوآوری پایبند است و تمام تلاش خود را می کند تا محصولات و خدمات با کیفیت را به مشتریان خود ارائه دهد.
